Samenvatting Prinsjesdag en Miljoenennota 2022
Dinsdag overhandigde demissionair minister Wopke Hoekstra van Financiën de Miljoenennota en Rijksbegroting aan de Tweede Kamer. ‘De veerkracht die Nederlanders hebben getoond, biedt vertrouwen in de toekomst van ons land’, aldus de demissionair minister. Wel zijn er volgens Hoekstra een aantal problemen waar nu gerichte investeringen voor moeten worden gedaan, ondanks dat het kabinet demissionair is. Wat zijn de belangrijkste punten uit de Miljoenennota voor de zorg? En wat is de impact van de plannen voor zorgaanbieders? Traditiegetrouw zetten wij dit op een rij!
De Miljoenennota in een notendop
Ook dit jaar blijven de sociale zekerheid en zorg verreweg de grootste uitgaven, gevolgd door onderwijs. Zonder interventies blijven de zorgkosten groeien, onder andere door de vergrijzing. De stijgende zorguitgaven vormen een grote uitdaging. Nu al beslaan de totale zorguitgaven 26% van de totale begroting. ‘De begroting is net als een deken in de winter: als de één hem naar zich toetrekt, ligt de ander in de kou’, aldus oud-minister Hans van Mierlo. Dit is een maatschappelijk dilemma en vraagt om na te denken over toekomstbestendige zorg. Ook gaat de Miljoenennota over het coronabeleid voor 2022, de inhaalslag voor uitgestelde zorg, corona-nazorg en de transformatie van jeugdzorg.
Belangrijkste thema’s in de nota en begroting
Coronabeleid
De vaccinatiecampagne is een succes. De vaccinatiegraad ligt nu rond de 79%. Voor 2022 breekt daarmee een nieuwe fase van virusbestrijding aan. Zo worden onder andere de generieke steunpakketten niet meer verlengd voor het vierde kwartaal van 2021 en daarna. In 2022 budgetteert de overheid 11 miljard euro voor coronagerelateerde uitgaven. De grootste uitgaven (4 miljard) gaat naar het beperken van de gevolgen van de onderwijsachterstanden van kinderen en jongeren. Hiervoor is het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) in het leven geroepen. Voor zorggerelateerde corona-uitgaven is het volgende begroot:
- 4 miljard voor het beperken van de onderwijsachterstanden van kinderen en jongeren
- 0,6 miljard euro voor het beschikbaar stellen van vaccins
- 753 miljoen voor de testcapaciteit van het RIVM en de GGD
- 622 miljoen voor vaccinontwikkeling en medicatie
- 411 miljoen voor de GGD’s en veiligheidsregio’s
- 51 miljoen voor de aanschaf en distributie van medische beschermingsmiddelen
- 12 miljoen voor de zorgbonus
Inhaalslag uitgestelde zorg
Het kabinet streeft alle uitgestelde zorg nog in 2021 in te halen, met een uitloop naar de eerste maanden van 2022. Zorgmedewerkers hebben op fysiek en mentaal gebied behoefte aan hersteltijd. De nota gaat niet verder in op hoe dit wordt geborgd, maar dit zal hand in hand gaan met de inhaalslag van de uitgestelde zorg. In het Kader van Passende Zorg zijn acties, rollen, verantwoordelijkheden en randvoorwaarden beschreven die ervoor moeten zorgen dat patiënten zo snel mogelijk worden geholpen. Het kabinet heeft financiële afspraken gemaakt met de verschillende zorgpartijen om ruimte te geven voor passende inhaalzorg.
Covid-19 nazorg
Om patiënten met aanhoudende klachten na een covidbesmetting te ondersteunen is sinds oktober 2020 Csupport gestart. Csupport is een steun- en adviespunt gericht op de nazorg van covidpatiënten.
Het kabinet denkt na over toekomstbestendige zorg
De zorgvraag en zorgkosten blijven structureel groeien. Enerzijds leidt de vergrijzing van de Nederlandse samenleving tot een toenemende en complexere zorgvraag. Daarnaast stijgt de zorgvraag doordat de medische behandelmogelijkheden toenemen. Zonder interventies zou in 2040 één op de vier mensen in de zorg moeten werken om de zorgvraag aan te kunnen. In 2017 was dit nog één op de zeven. De verwachting is echter dat de beroepsbevolking nauwelijks zal groeien en het aantal mantelzorgers daalt. Daarnaast hebben we te maken met een hoge werkdruk van zorgprofessionals. Zonder interventies gaan we inleveren op de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg. Meer dan ooit vraagt de groei om een politieke keuze, namelijk of de groei in zorgvraag en bijkomende kosten gerechtvaardigd zijn en hoe we dit gaan betalen. Waar ziet het kabinet mogelijkheden om de zorg op de lange termijn ook toegankelijk, van hoge kwaliteit en betaalbaar te houden?
De coronacrisis heeft ons in verschillende opzichten de kracht van onze zorg laten zien. We zagen deskundige en betrokken zorgprofessionals en bestuurders die zo goed mogelijk deden wat nodig was om coronapatiënten op te vangen en te verplegen. Tegelijkertijd werden we geconfronteerd met schaarste. Welke lessen voor de toekomst trekken we uit de coronacrisis?
- Een goede organisatie van de publieke gezondheid is nodig om voorbereid te zijn op dreigingen van (nog onbekende) ziekteverwekkers. Bij deze goede organisatie hoort samenwerken binnen het zorgstelsel en sturing waar nodig vanuit de overheid.
- Bij het realiseren van toekomstbestendige zorg spelen drie centrale thema’s een rol: 1) preventie en gezondheid, 2) samenwerking, coördinatie en regie en 3) zorgvernieuwing en werkplezier voor de zorgprofessionals.
- Vanuit het gedachtengoed van deze centrale thema's heeft de overheid ervoor gekozen de SET en SOW gelden te verlengen tot en met 2022.
Jeugdzorg
De transformatie van jeugdzorg naar de gemeente in 2015 is nog onvoldoende gerealiseerd. Het huidige stelsel is door de sterk stijgende uitgaven en oplopende wachtlijsten onhoudbaar. Naar aanleiding van de uitspraak van de Commissie van Wijzen voor de jeugdzorg stelt het kabinet 1.3 miljard euro beschikbaar aan gemeenten. Voor een langetermijnoplossing zijn er ook maatregelen nodig, zoals een betere afbakening van jeugdhulpplicht, doelmatige inkoop en organisatie van de zorg. De VNG bereiden samen met zorgorganisaties, cliëntenorganisaties en professionals een hervormingsagenda voor. Het nieuwe kabinet moet een besluit nemen over de noodzakelijke aanpassingen aan het jeugdstelsel.
Doelmatigheid van zorg
De juiste zorg op de juiste plek door de juiste behandelaar; hierdoor kan duurdere zorg worden voorkomen, kan zorg dichter bij mensen thuis worden geleverd en kan bestaande zorg vervangen worden door minder dure zorg van gelijkwaardige of betere kwaliteit.
- Dit gedachtegoed kan in de curatieve zorg worden gestimuleerd door uitkomstafspraken en ‘shared savings’ te introduceren.
- Ook in de langdurige zorg ontbreekt het nu vaak nog aan voldoende doelmatigheidsprikkels bij zorgkantoren en zorgaanbieders. Er kan meer worden gestuurd op doelmatige zorginkoop met prestatieafspraken en een taakstellend budget.
- Een verdergaande mogelijke oplossingsrichting is om zorgaanbieders te vergoeden op basis van de kenmerken van de populatie waar zij zorg aan leveren. Zorgaanbieders worden dan geprikkeld om de zorg doelmatig te organiseren en te voorkomen dat mensen zwaardere zorg nodig hebben of afhankelijk worden van zorg.
Dit waren de belangrijkste punten van de Miljoenennota en Rijksbegroting voor 2022. Wil je hierover doorpraten met iemand uit ons team? Dan kan dat uiteraard! Neem gerust contact op met ons op!