Vier manieren waarop reflectie wél werkt
Reflectie is essentieel voor leren. Dat vindt de Kwaliteitsraad van het Zorginstituut én het is niet voor niets een van de pijlers uit onze visie op leren & ontwikkelen: de Q-Leerformule. Reflectie werkt het beste in de praktijk, maar tegelijkertijd is dat ook de grote uitdaging. Voor medewerkers in de zorg zijn er nauwelijks momenten om rust en reflectie in de werkdag in te passen. Hoe zorg je er dan voor dat reflectie wél echt werkt?
1. Maak de directe impact op het dagelijks werk inzichtelijk
Uit onderzoek blijkt dat reflectie de activiteit is die het meest heeft te lijden onder gebrek aan tijd (Van Lakerveld, J., 2005). Medewerkers zijn meer gemotiveerd om te reflecteren als de reflectie niet alleen betrekking heeft op het dagelijks werk, maar ook direct bijdraagt aan het beter doen. Belangrijk dus om deze impact inzichtelijk te maken. Dit kun je doen door praktijkvoorbeelden van ‘het beter doen’ te evalueren en het succes – ook al is het maar klein – te vieren.
2. Besteed aandacht aan persoonlijke verhalen en emoties
Persoonlijke verhalen spelen een belangrijke rol bij het leren in het werk. Verhalen liggen dichter bij hoe mensen denken, dan logische en rationele gedachten en conclusies. We moeten niet onderschatten dat emoties belangrijke informatie bevatten over de wereld om ons heen. Emoties en persoonlijke verhalen geven een nieuwe dimensie aan reflectie. Het zorgt juist voor het nieuwe perspectief waardoor en waarvan je kunt leren. Denk bijvoorbeeld aan het bewust afwijken van een proces of protocol, vaak is het een persoonlijke ingeving of intuïtie van de zorgprofessional. In plaats van alleen de feitelijke argumenten, is emotie en een persoonlijke afweging in het bewust afwijken leerzaam voor het team.
Bron: Management Impact
3. Denk in mogelijkheden
In de positieve psychologie gaat het om werken vanuit wat er is, vanuit ieders talenten. Deze manier van denken bevordert het geloof in eigen kunnen, en daarmee verandert ook de kijk op leerprocessen. Voor de medewerkers is het zeer motiverend als de reflectie gericht is op reeds behaalde successen en op het behalen van successen in de toekomst.
4. Focus op sociale aspecten van het leerproces
Bij leren gaat het niet alleen om kennis vergaren, maar ook om het samenwerken in groepen en in de praktijk. In groepen kunnen zorgmedewerkers hun kennis van en ervaring met een bepaald thema of vakgebied delen en met elkaar leren om beter met de problemen en uitdagingen in de praktijk om te gaan. De sociale context van een groep is nodig voor het leren in het werk. Dit sociale aspect kan niet ontbreken in de reflectie op het werk. Dat betekent dat je reflecteert met elkaar en op een concrete situatie.
Tot slot
Wil je ook aan de slag met reflecteren in jouw teamverband? In de nieuwe training ‘Reflecteren in teamverband’ leer je methodieken om op de werkplek te reflecteren: effectief en efficiënt, zodat het écht haalbaar is. Ervaren en toepassen staan hierbij centraal.
Bronnen
- Van Lakerveld, J. (2005). Het corporate curriculum, onderzoek naar werk-leeromstandigheden in instellingen voor zorg en welzijn. Proefschrift Universiteit Twente, Enschede.
- Verdonschot, S.G.M. (2007). Reflectie op het werk om leren te bevorderen. In A. Grotendorst et.al. (Red.), Verleiden tot leren in het werk (pp. 67-79). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.